M

Natalia LL

Legenda polskiej sztuki współczesnej, Natalia LL, właśc. Natalia Lach-Lachowicz (18.04.1937-12.08.2022) była jedną z najwybitniejszych i oryginalnych artystek konceptualnych, która w swojej praktyce artystycznej wielokrotnie dotykała problematyki tożsamości artystki i kobiety. 

 Działała w takich obszarach sztuki jak fotografia, performans, film eksperymentalny, wideo, instalacja, rzeźba,  malarstwo. Kojarzona przede wszystkim z cyklu fotografii i wideo „Sztuka konsumpcyjna” (1972). Jej  najbardziej rozpoznawalna praca Natalii LL, dzięki której artystka wpisała się w historię sztuki światowej. Od tamtej pory już zawsze towarzyszy jej banan fetyszystyczny rekwizyt.

Przypominamy Wam jej monumentalną wystawę „Secretum et Tremor”, która odbyła się w CSW Zamek Ujazdowski w 2015 roku. Kuratorką wystawy była Ewa Toniak.

  Ekspozycja zderzała wczesne prace artystki wypowiadającej się od końca lat 60. przede wszystkim w medium fotografii i filmu, śmiało eksplorującej wątki erotyczne czy kobiecej podmiotowości, z najnowszymi i mniej znanymi dziełami z lat 90. i 2000. Atmosferę budowała muzyka Richarda Wagnera i wyjątkowa aranżacja przestrzeni autorstwa Małgorzaty Szczęśniak, jednej z najwybitniejszych scenografek europejskich, która współtworzyła Nowy Teatr w Warszawie. Wystawę rozpoczyna cykl fotografii "Sztuka konsumpcyjna" z 1972 roku, przedstawiający modelkę  atrakcyjną, młodą dziewczynę  zajętą pochłanianiem banana, której to czynności kolejne etapy rejestruje aparat fotograficzny. Banany, ulubiony rekwizyt Natalii LL, były w PRL towarem powszechnie pożądanym, lecz trudno dostępnym. W kolejnych salach bohaterami stają się Walkiria  sama artystka wcielająca się w mityczną wojowniczkę  i Odyn, z którymi wkraczamy w krąg mitologii germańskiej i prac najnowszych. Odyn Natalii LL nie budzi jednak grozy. Sfotografowany na tle zielonego żywopłotu, w różowym boa i peruce, zamiast tronu ma plastikowe krzesło ogrodowe z supermarketu, na dosyć pulchnych ramionach różowe skrzydełka. Właściwy Odyn, Odyn starzec, spogląda na nas w kolejnych inscenizacjach na trzech barwnych zdjęciach na ścianie obok."Transpolacji Odyna", z 2009 roku, możemy rozpoznać Andrzeja Lachowicza, artystę noekonceptualnego i wieloletniego partnera Natalii LL w życiu zawodowym i prywatnym. 
 Prezentacji towarzyszył obszerny katalog i przewodnik po wystawie oraz program, na który składają się prezentacje filmów - w tym wybranych przez artystkę, performansy oraz wykłady poświęcone różnorodnym aspektom jej twórczości (performans, kontekst sztuki Wrocławia lat 70. czy Europy Środkowo-Wschodniej).

 Od stycznia 2019 roku przy Fundacji ZW w Toruniu działa Archiwum Natalii LL. Miejsce to gromadzi i przechowuje materiały związane z twórczością artystki, jak również szeroko rozumianą powojenną sztuką europejską. Fundacja wspiera badania dotyczące artystki, zapewnia opiekę konserwatorską nad zbiorami oraz wydaje publikacje.