M
30/06/2021

Pytania Grzegorza Kowalskiego

Na początku lat 1990. Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski zaczęło pracować nad realizacją projektu telewizji edukacyjnej. Jego celem była realizacja i upowszechnianie filmów poświęconych polskiej sztuce współczesnej, w tym prezentacjom artystów, ich praktyk artystycznych oraz ich prac.
Kuratorką tego projektu została artystka Elżbieta Cieślar, która opracowała koncepcję cyklu Przez film do sztuki. W ramach tego cyklu, w jego części o nazwie Prawda wyobrażona pytania o świat, zrealizowany został, według jej scenariusza i w jej reżyserii, film pt. Pytania Grzegorza Kowalskiego, poświęcony twórczości i praktyce artystycznej Grzegorza Kowalskiego.
Pierwotnie film ten miał prezentować trzy kolekcje fotografii i wywiadów Grzegorza Kowalskiego, których współautorami są jego rozmówcy. Te trzy kolekcje związane były z pytaniami, które Grzegorz Kowalski zadawał artystom i swoim znajomym od początku lat 1970. Pytania te, stawiane przez autora prowokują refleksję nad istotą ludzkiej kondycji. Pytaniom tym, ich omówieniu, i realizacji odpowiedzi na nie, artystycznych, poświęcona została w całości opublikowana książka pt. Pytania Grzegorza Kowalskiego.
Ostatecznie film prezentuje nie utworzone przez Grzegorza Kowalskiego kolekcje, lecz inscenizuje sytuacje, w których artysta Grzegorz Kowalski zadaje pytania studentom ze swojej pracowni, a oni z kolei na te pytania odpowiadają.
Pierwszym pytaniem, które zostaje zadane w tym filmie, jest pytanie Co widzi trupa wyszklona źrenica. Jest to pytanie, które zasugerował artyście Jacek Sempoliński, a które zaczerpnięte zostało z Króla ducha Juliusza Słowackiego. Pytanie to zadane zostaje w przestrzeni przypominającej zaświaty, w tej samej przestrzeni odpowiedzi na nie udzielają Artur Żmijewski i Jacek i Marek Malinowscy.
Kolejne pytanie to pytanie, które Grzegorz Kowalski zaczął zadawać w latach 1980. I zadawał je tylko mężczyznom. To pytanie: Czy chciałbyś powrócić do łona matki?. Jego szczegółowe omówienie znajduje się we wspomnianej książce Pytania Grzegorza Kowalskiego. W filmie zainscenizowana została scena jakby w przebieralni na basenie, w której gromadzą się młodzi mężczyźni, przypuszczalnie studenci z pracowni Grzegorza Kowalskiego. Artysta podchodząc do jednego z nich, zadaje mu to pytanie i odchodzi.
Każdy z uczestników udziela odpowiedzi na to pytanie, przy czym, podobnie jak w latach 1980. odpowiedzi udzielić musi leżąc w wannie z ciepłą wodą. Film prezentuje odpowiedzi studentów / artystów / aktorów i zapisy fotograficzne ich działań.
W filmie występują Grzegorz Kowalski, Artur Żmijewski, Jacek i Marek Malinowscy, Jan Lenczew, Kamil Kowalski, Zbigniew Gos. Głosów narracji udzielają Grzegorz Kowalski, Krystyna Tkacz, Wojciech Kalarus, Bartek Opania, Wiesław Bednarz, Omar Sagner, Roman Woźniak, Grzegorz Olech, Leszek Bielski i Piotr Piecko.